Từ xưa tới nay, người Việt Nam dù sống ở chân núi, đồng bằng hay ven biển, dù hèn sang hay phú quý thì vẫn luôn duy trì một nét đẹp đầy tinh tế: văn hoá thưởng trà. Vào những ngày giỗ, dịp tết, bàn thờ gia tiên hay những dịp hội họp, trà là thức uống không thể thiếu với dân tộc ta. Trà là sự bắt đầu và có lẽ,cũng là sự kết thúc của câu chuyện.
Để hiểu hơn về “nghệ thuật thưởng trà”, hãy cùng Trà Thái Minh khám phá ngay trong bài viết này nhé!
Nghệ thuật tiềm ẩn trong việc pha và thưởng trà
“Chén trà mở đầu câu chuyện” và chính tách trà ấy đã gắn kết bản chất mộc mạc của người Việt với sự bình dị đơn sơ của nó. Đơn giản là như vậy nhưng chất mộc mạc của trong nét thưởng trà của người Việt không đồng nghĩa với sự xuề xòa, luộm thuộm. Trà Việt vẫn mang hương vị riêng biệt trong từng loại, có tách ngọt ngào, có tách đậm chát. Và để tạo ra một tách trà tròn trịa như vậy thì đòi hỏi cần có sự kết hợp tỉ mẩn của lá trà và nghệ nhân pha trà. Bằng cách đó, các nghệ nhân đã vô hình chung thả những đam mê và sự sáng tạo của mình vào thức trà , mang đến cho người thưởng trà những chén trà ngon, say đắm lòng người.
Dụng cụ cần có trong nét thưởng trà :
Muốn pha được một tách trà độc đáo thì cần có những dụng cụ cơ bản nhưng đặc biệt cần thiết như ấm, chén, ấm pha trà cũng như dụng cụ lọc trà, kẹp gắp và lót ly.
Ấm trà
Ấm trà là vật dụng quan trọng làm nên vẻ đẹp của một tách trà ngon. Ấm trà có giữ nhiệt tốt và giữ được hương vị trọn vẹn của trà hay không thì chủ yếu phụ thuộc vào chất lượng của ấm trà.
Để giữ được nhiệt tốt nhất trong thưởng trà, người dùng nên lựa chọn các sản phẩm mang tính bền cao như : ấm Tử Sa, ấm chén cổ Bát Tràng, ấm chén gốm sứ Bát Tràng, ấm chén gốm sứ và các sản phẩm nổi bật khác. Ngoài ra, người dung cần chú ý lựa chọn những đơn vị uy tín, chuyên nghiệp cung cấp sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, tránh tình trạng ấm chén không rõ nguồn gốc, giả nhãn mác, kém chất lượng.
Chén( ly trà)
Chén thưởng trà thường được chia làm hai loại là chén thống và chén quân. Trong đó, chén tống là loại chén lớn, giúp trà được rót ra đều vị, lọc cặn trà, giảm nhiệt, giữ nguyên màu sắc của trà. Chén quân là loại chén nhỏ, phù hợp với lượng người dùng.
Khay trà
Dụng cụ này giúp tô điểm cho bàn trà sang trọng, nhã nhặn hơn. Các khay trà có kích thước, màu sắc và chất liệu khác nhau, điều này tùy thuộc theo thẩm mỹ của gia chủ. Trong đó, các loại khay trà được ưa chuộng bao gồm khay gỗ, khay tre hay khay thủy tinh hiện đại với hoa văn từ đơn giản tới cầu kỳ.
Dụng cụ thưởng trà khác
Ngoài những dụng cụ thông thường kể trên, còn có ấm đựng nước pha trà, ấm nấu nước, dụng cụ lọc trà, v.v. Nhưng sẽ thật là một thiếu xót nếu không kể đến bàn trà nơi gốc đa,bụi tre làng. Nét đẹp trong thức thưởng trà vẽ nên bức tranh về chiếc bàn tre đơn sơ, đôi ba chiếc kẹo lạc, một ấm chè đất và vài ba câu chuyện. Ở đó, mọi người ngồi xuống, điểm đạm cảm nhận vị cay của trà, nhâm nhi vị ngọt của kẹo, dư vị ngọt ngào và the chát lắng đọng lòng người. Câu chuyện nhẹ nhàng, tiếng cười phà của người kể chuyện khiến cho bức tranh càng rõ nét và sinh động hơn. Không cần những phức tạp,cầu kỳ, vẻ đẹp thưởng trà là vậy , tất cả đã được gói gọn trong những đơn sơ, bình dị nhất của người con Lạc Long Quân và mẹ Âu Cơ.
Những nguyên tắc pha trà theo phong cách uống trà Việt
Mặc dù trà đạo Việt gắn liền với chất giản dị, mang đậm nét tính cách của con người Việt Nam song không vì vậy mà nghệ thuật thưởng trà không mang trong mình những quy chuẩn riêng. Ở đây, ta nói tới nguyên tắc “Nhất thủy – Nhì trà – Tam bôi – Tứ bình – Ngũ quần anh”
“Nhất thủy” thứ nước dùng để pha trà nhất định phải là nước mưa được hứng giữa trời, nước suối thiên nhiên. Về sau đó, nhiều người còn dùng nước giếng sâu hoặc dùng sương sớm còn đọng lại trong tiết sáng tinh mơ để thưởng trà. Nước được đun sôi, khoảng 75 -90 độ C tuỳ theo yêu cầu của từng loại trà sau đó để nguội, điều này với mục đích giữ được hương vị tự nhiên nhất của trà.
“Nhì trà” loại trà được sử dụng phải có đủ năm tiêu chí: sắc, thanh, khí, vị, thần. Trà pha ra phải có màu sắc thanh tao, mùi vị nhẹ nhàng nhưng không phai nhạt, nhiệt độ nóng ấm vừa đủ, vị chát ngọt nơi hậu vị. Và cuối cùng, “thần” – sự lôi cuốn của trà khiến người thưởng thức khó quên.
“Tam bôi” ý chỉ chén uống trà, chén trà phải đủ số lượng người dùng. Trước khi pha , chén trà cần tráng qua nước sôi, để giữ vệ sinh, và khi rót trà vào không bị chênh lệch nhiệt độ.
“Tứ bình” – ấm pha trà. Người Việt thường sử dụng ấm đất nung ở nhiệt độ cao. Ấm trà phải giữ được nhiệt, không lẫn mùi tạp chất.
“Ngũ quần anh” – bạn trà, thưởng trà cần có người bạn tâm giao, tri kỷ để đàm đạo chuyện nhân sinh, điều này là không thể thiếu.
Cách thưởng thức một tách trà ngon
Cũng giống như câu tục ngữ của ông cha ta “học ăn, học nói/ học gói, học mở”, trước khi thưởng được một tách trà ngon, bạn cần phải học cách dâng trà. Dâng trà— dùng ngón giữa giữ đáy cốc, ngón trỏ và ngón cái giữ miệng cốc, hành động này được nghệ thuật hoá là “tam long giá ngọc”với mong muốn thể hiện sự tôn trọng và danh dự đối với người thưởng trà. Tương tự như vậy, người uống trà cũng dùng hai tay nâng, cúi đầu nhận lấy chén trà.
Bạn phải uống trà từ từ, nhấp từng ngụm trà nhỏ để cảm nhận trọn vẹn mùi hương nhẹ nhàng lan toả trong khoang miệng, đôi khi là vị cay nhẹ nơi đầu lưỡi nhưng hậu vị lại toát ra nét ngọt ngào.
Để thưởng thức trà đạo , ngoài việc cảm nhận hương vị trà còn nên hiểu ý nghĩa câu chuyện đằng sau mỗi loại trà, nếu như trà ướp sen có vị thanh tao, hương thơm thoang như thiếu nữ dịu dàng bên đầm sen thì một tách trà hoa lài mang đến hương thơm nồng dịu hơn và thanh khiết đến lạ kỳ.
Thưởng trà không chỉ để cảm nhận hương vị của trà mà còn để cảm nhận những người xung quanh. Đặc biệt là cảm nhận được sự tinh tế của đôi bàn tay khéo léo của nghệ nhân làm trà. Với sự am hiểu về từng loại trà và từng loại ấm trà, những người thợ thủ công đã không ngừng cống hiến đam mê của mình để mang đến cho người thưởng thức những đỉnh cao tinh hoa trong nét trà đạo.
Có thể tự tin khẳng định rằng,trà đạo Việt Nam vẫn là một nét dân gian được nhiều người duy trì và áp dụng, “cha truyền con nối” trong cuộc sống hàng ngày. Một ấm trà ngồi bên bạn hiền sẽ là khoảng thời gian hàn huyên tâm sự giải quyết được rất nhiều vấn đề cho nên rất nhiều người chọn trà là thức uống lý tưởng. Một cách nói ngắn gọn mà súc tích : Trà đạo Việt Nam như một bông hoa tinh khiết trong sáng như giọt sương mai.
