Văn hoá và kỹ thuật làm trà
Ở Thái Nguyên thì hình thức đồn điền lớn hay quy mô sản xuất trà theo hình thức công nghiệp là gần như là không tồn tại. Mỗi hộ gia đình chỉ có một vườn trà trà nhỏ vài trăm mét vuông hoặc lớn hơn một chút, những người chăm sóc cũng như sản xuất trà cũng hầu hết là những người trong gia đình. Quy mô nhỏ nên việc quản lý các khâu trồng và chế biến cũng dễ dàng hơn.
Ngoài ra vườn trà không chỉ là nguồn thu nhập chính, mà còn là của cải để lại cho con cháu nên đa phần người làm trà cũng cố gắng bảo tồn vườn của mình một cách tốt nhất có thể. Các hình thức dùng thuốc diệt cỏ hay phân bón hoá học kém chất lượng đã được thay thế bằng phân vi sinh, thuốc trừ sâu sinh học vừa tăng năng suất, chất lượng cho cây chè vừa bảo vệ chất đất và nguồn nước.
Về truyền thống làm trà thì Thái Nguyên không hẳn là lâu đời nhất ở Việt Nam. Nhưng trong một khoảng thời gian dài thì cây trà gần như là nguồn thu nhập chính của nhiều người dân nơi đây. Cùng với hình thức cha truyền con nối nên kỹ thuật cũng dần hoàn thiện hơn. Chính quyền địa phương cũng ít nhiều có cố gắng trong việc hỗ trợ người nông dân hoàn thiện kỹ thuật canh tác và chế biến. Nhiều lễ hội hay cuộc thi xoay quanh trà cũng được tổ chức để tôn vinh những người làm trà tốt, cũng là dịp để những người làm trà gặp gỡ và chia sẻ kinh nghiệm với nhau.
Điều kiện tự nhiên
Cây trà là một loại cây có khả năng phản ánh môi trường mà chúng lớn lên một cách tốt nhất. Thế nên không có gì ngạc nhiên khi trà Thái Nguyên có chất lượng vượt trội là nhờ vào điều kiện tự nhiên rất tốt ở nơi đây.
Một trong những tác nhân làm nên trà ngon đó là thời gian mà cây trà “nghỉ ngơi”, thường thì để làm ra trà cao cấp thì người làm trà sẽ không hái trong vòng ít nhất một tháng để cây trà có thời gian để tích tụ đủ dưỡng chất. Do đó những loại trà ngon và cao cấp không chỉ gây nghiện ở bởi hương vị mà còn chứa nhiều dưỡng chất khiến chúng ta dễ “say”.
Đầu tiên là phải nhắc đến chất đất nơi đây. Chất đất của những vùng trà nổi tiếng của Thái Nguyên như Tân Cương, Văn Hán, La Bằng hay Hoàng Nông đều có chứa những nguyên tố vi lượng phù hợp cho cây trà phát triển một cách tốt nhất. Vì đất ở nơi đây được hình thành trên nền phù sa cổ và đá cát. Dạng đất sỏi đỏ son pha với đất sét ở nơi đây khiến trà Thái Nguyên luôn có vị đượm và hậu ngọt kéo dài đặc trưng mà chỉ riêng nơi đây có.
Thứ hai là phải nhắc đến dãy núi Tam Đảo chạy từ Tây sang Đông chia cắt qua 3 tỉnh là Thái Nguyên, Vĩnh Phúc và Tuyên Quang.
Giống như bất kỳ cây trồng nào thì cây trà luôn cần mưa. Thường thời điểm mà người dân Thái Nguyên hay gọi là mùa trà chính khoảng tháng 4 âm lịch. Lúc này mưa nhiều và ổn định nên cây trà luôn phát triển mạnh. Khoảng từ tháng 9 âm lịch trở đi thì nhiệt độ giảm xuống từ 22°C đến 25°C. Cây trà rất thích khoảng nhiệt độ như thế này nên thời điểm từ tháng 9 đến tết âm lịch thì trà thường có chất lượng tốt nhất trong năm.
Dãy Tam Đảo giữ nước giúp bên phía Thái Nguyên luôn có độ ẩm cao, nhiệt độ theo đó cũng ổn định trong suốt một ngày, chênh lệch nhiệt độ lúc nóng nhất cũng như lúc lạnh nhất cũng chỉ 1-2°C. Cũng giống như con người chúng ta thì nhiệt độ lên xuống thất thường trong ngày thì rất khó chịu, cây trà Thái Nguyên được phát triển lên trong môi trường có nhiệt độ mát và ổn định trong suốt một ngày, nên kết quả thành phần dinh dưỡng cũng cao hơn, đồng thời hương vị cũng tốt hơn trà ở những vùng trà khác ở Việt Nam.
